MEDİKALİTE | DOĞUM BELİRTİLERİ ve AĞRISIZ DOĞUM

DOÇ. DR. M. SERDAR OĞUZ: Ankara TOBB ETÜ Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Serdar Oğuz ile Yaklaşan Doğum Belirtileri ve Ağrısız Doğum üzerine; 

Doğumun Yaklaştığının 6 Belirtisi: 
1) Rahatlama: Bebeğin karnınızın alt kısmına (pelvis) doğru yer değiştirmesi ile diaframınız üzerindeki basınç azalır ve daha kolay nefes alabilir hale gelirsiniz. Ancak bu kez idrar kesesi üzerindeki basınç artışına bağlı olarak tuvalete gitme ihtiyacı artabilir. 

2) Nişan Gelmesi: Gebelik boyunca rahim ağzını kapatan kalın mukus tabakası rahim içine bakterilerin girişini engeller. Doğuma yaklaştıkça rahim ağzındaki incelme ve gevşemeye bağlı olarak bu mukus tabakası atılır. Bu olay tüm gebelerde görülmeyebilir; genellikle kanlı koyu kıvamlı bir akıntı şeklindedir ve doğum eyleminin başlamasından dakikalar, saatler ya da günler önce atılabilir. 

3) Su Gelmesi: Bazı gebelerde amniotik kesenin doğum eyleminden önce yırtılması sonucu genellikle az miktarda su vajenden dışarı doğru akar. On kadından birinde ise yoğun miktarda su boşalabilir. Özellikle gebeliğin son dönemlerinde idrar kaçırmaya sık rastlandığından gelen sıvının amnion sıvısı mı idrar mı olduğunun kesinleştirilmesi için doktorunuza başvurmanız gerekir. Çünkü membranların erken yırtılması halinde rahim içi enfeksiyon gelişme riski artabilir. 

4) Doğum Ağrıları: Gebeliğin son aylarında görülen düzensiz aralıklarla gelen, alt karın ve kasıkta hissedilen, şiddeti değişken, karında sertleşme ile birlikte olan, pozisyon değişikliği ile azalan ya da kaybolan, kısa süreli kasılmalar yalancı doğum ağrıları olarak bilinir. Doğuma yaklaştıkça yalancı doğum ağrıları yerini gerçek doğum ağrıları denen daha şiddetli, sırtın alt kısmından başlayıp karna yayılan ve karında sertleşmenin eşlik ettiği, daha uzun süren (30-60 saniye), düzenli aralıklarla gelen, dinlenmekle geçmeyen, aralıkları ve şiddeti giderek artan kasılmalara bırakır. Beş dakikada bir gelen ve 1 dakikadan uzun süren kasılmalar ya da su gelmesi halinde doktorunuza başvurmanız önerilir. 

5) Rahim Ağzında İncelme: Gebeliğin son ayında rahim ağzı incelmeye başlar. Doktorunuz bu durumu kontrole gittiğinizde vajinal muayene ile anlayabilir ve yüzde olarak ifade eder. Rahim ağzındaki incelme, rahim ağzının daha kolay genişlemesine olanak tanır. Gebeliğin son iki ayında hissettiğiniz yalancı doğum ağrıları da denen kısa süreli, şiddeti az kasılmalar incelmede rol oynar. 

6) Rahim Ağzında Genişleme: Gebeliğin son aylarında rahim ağzında genişleme başlar. Doktorunuz bu durumu vajinal muayene ile anlar ve cm olarak ifade eder. Doğumun gerçekleşebilmesi için rahim ağzında tam genişleme (10 cm) ve tam incelme (%100) olması gerekir. Gebeliğin son zamanlarında bebek hareketlerinin bir miktar azalması normal kabul edilir. Ancak bebek hareketlerinde belirgin azalma varsa (saatte 10’dan az) veya bebek hiç hareket etmiyorsa mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Ağrısız Doğum: 
EPİDURAL ANESTEZİLİ NORMAL DOĞUM (AĞRISIZ DOĞUM)
Doğum belki de yaşam boyu görülebilecek en ağrılı durumlardan birisidir. Doğum sancısı annenin gereksiz yere acı çekmesine ve fizyolojik stres oluşturmasının yanında annenin yorgun düşmesine de neden olur. O yüzden son yıllarda doğum ve çıkım için belden uyuşturmalı ağrı kesici tekniklerinin kullanımı çok yaygınlaşmıştır. 

AĞRISIZ DOĞUM NE ZAMAN UYGULANIR ?
Rahim kasılmaları düzenli hale geldikten (Doğum ağrıları oturduktan) sonra rahim ağzı yaklaşık % 60-70 incelip, açıklığı 4cm’e ulaşınca yani sancılar anneyi ciddi olarak rahatsız etmeğe başlayınca uygulanır. Daha önce uygulanması, kasılmaları etkileyip doğumu geciktirir. Geç kalındığında ise hem anne gereksiz ağrı çekmiş olur hem de ağrılar daha sık geleceğinden anne adayı işlem süresince hareketsiz kalamaz ve epidural uygulanması zorlaşabilir.

AĞRISIZ DOĞUM NASIL YAPILIR?
Bel bölgesindeki duramater zarı etrafına (Epidural alana) ağrı kesici ilaçların enjeksiyonu ile gerçekleştirilir. Anne adayı baskıyı, dokunmayı hisseder, hatta kalkıp yürüyebilir ama ağrıyı hissetmez. Normal doğum için gerekli olan doğum sancısı, kasılmalar vardır ama rahatsız etmez.

İşlem 3 aşamada gerçekleşir: 
1. aşamada annenin sırtında uygulama yapılacak bölge, antiseptik bir sıvı (Baticon) ile silinir ve steril örtüyle örtülür. Bu enfeksiyonu önlemek içindir. 
2. aşamada cilt ve cilt altı çok ince bir iğne ile uyuşturulur. 
3. aşamada ise epidural sahaya ucu künt bir iğne (tohy iğnesi) yardımıyla kateter yerleştirilir ve ilaç verilir. Özellikle bu aşamada annenin birkaç dakika kıpırdamadan durması çok önemlidir. Kateter yumuşak bir maddeden yapılmış, incecik bir sondacıktır. İlk yapılan ilacın etkisi geçince ilave ilaç yapılabilmesi için yerleştirilir. Kateterin dışarıda kalan kısmı alerji yapmayan özel flasterle omuza kadar yapıştırılır. Buradan ihtiyaç duyuldukça ara ara ilaç verilebildiği gibi önceden programlanmış otomatik pompalarla sürekli belirli doz ilaç ta verilebilir. Anne adayı ihtiyaç hissettiğinde bu pompaya bağlı bir düğmeye basarak kendiye ek doz yapabilir. Buna Hasta Kontrollü Analjezi (PCA) denir. Bu kateter, doğumdan sonra annenin ağrısı kalmayınca hiç can yanmadan kolayca çıkarılır.Epidural anestezinin normal doğumda uygulanmasındaki amaç sadece ağrıyı gidermek olduğundan, epidural aralığa sezaryen ameliyatlarına göre daha az dozlarda lokalanestezikile birlikte güçlü ağrı kesiciler de verilir. Bu sayede motor kayıp olmayacağından anne adayı ağrı duymadığı halde dokunmaları hissedebilir ve bacaklarını oynatabilir.Lokal anesteziğin miktarı çok düşük tutularak anne adayının normal doğum eylemi sırasında yürüyebilmesi dahi sağlanabilir. 

AĞRISIZ DOĞUM UYGULAMASINDAKİ RİSKLER NELERDİR?
En sık görülen yan etki ani tansiyon düşmesidir (hipotansiyon). Bu problemi önlemek için, işlemden hemen önce damar yolundan yaklaşık bir litre kadar sıvı hızlı bir şekilde verilerek damar yolunun dolması sağlanır.Ayrıca, işlem sonrası baş ağrıları, yetersiz anestezik madde uygulanmasına bağlı tek taraflı anestezi oluşması, kullanılan ilaçlara bağlı hafif derecede alerji ve cilt döküntüleri, enfeksiyon, nadiren ıkınma hissini ortadan kaldırarak doğum süresinin uzaması, işlem sonrası idrar yapmada geçici zorluklar ve yine çok çok nadiren felç gelişimi gibi problemler sayılabilir.İşlem deneyimli ellerde uygulandığında, bu tür problemlerin gelişmesi son derecede nadirdir. 

AĞRISIZ DOĞUMUN AVANTAJLARI NELERDİR?
Günümüzde ayaklarda uyuşukluk veya ağırlık hissi olmaksızın doğum sancısını yok etmek diğer bir ifadeyle “Mobil ağrısız doğum” mümkündür. Uygulamadan sonra yürüyebilirsiniz. Epidural analjezi sizi sersemletmez, hasta hissettirmez, ayrıca bağırsak hareketlerini durdurmaz, gaz çıkarımını engellemez. Hem psikolojik rahatlama, hem de kas spazmının çözülmesiyle normal doğum şansınızı artırır.Doğum stresinizin çoğunu giderir, kaslarda gevşeme ve rahatlama sağlar. Sancıları ağrı olarak değil, basınç ve kasılma olarak hissedersiniz. Çıkım esnasında kasılmalara eşzamanlı ıkınarak doğuma katılabilir, doğumunuzu çabuklaştırabilirsiniz. Doğum sonrası yorgun, bitkin olmadığınız için bebeğinizi çok daha çabuk kucağınıza alır, hemen besleyebilirsiniz. Tecrübeli uzmanların yaptığı epidural sonrası baş ağrısı çok nadirdir(% 1 civarı). Oluşsa bile tedavisi mümkündür. Tedavi edilmese bile 7-15 gün içinde kendiliğinden, iz bırakmadan geçer. 

AĞRISIZ DOĞUM KİMLERE UYGULANMAZ?
Kanama bozukluğu olanlarda, 
Uygulama bölgesinde enfeksiyon veya yanık varlığında, 
Pıhtılaşmayı önleyici tedavi alanlarda, 

Anne adayının uygulamaya onay vermemesi durumlarında epidural anestezi uygulanmaz. Ağrısız doğum yapmak için, doğum odası (Travay) ünitesindeki görevli personele ağrısız doğum yapmak istediğinizi belirtmeniz gerekmektedir.