TELEVİZYON EKRANINDA YASAKLI MADDELER

Hayatım boyunca hiçbir tütün ürünüyle bir alakamın olmadığını belirterek yazıma başlıyorum. Hepimizin bildiği gibi ekranda tütün ürünlerinin görüntüleri mozaik (blur) dediğimiz efektle kapatılıyor. Kapatmayana da ceza var. Ben bu mozaikli görüntü kirliliğine karşıyım. Evet doğru duydunuz, tütün kullanmadığım halde bu yasağın ekranda uygulanmasına karşıyım. Siz, objeyi mozaiklendiğinde kimse anlamıyor mu zannediyorsunuz yoksa? Dumanı tütüyor, el ağıza gidip geliyor. Emin olun küçük çocuklar bile onun ne olduğunu biliyor ve mozaikli kısma odaklanıyor. Hatta ''Babaaa! Adamın elindeki sigaranın üstü neden kapalı?'' diye anne babalara soruluyor. Bu şekilde daha çok dikkat çekiyor. 

Bildiğiniz gibi televizyon, sinema görselliktir. Göz zevkidir. Filmlerdeki sigaralı sahneyi kapatarak göz zevkimizi berbat ediyorsunuz. Filmde sigara içilecek diye ödümüz kopuyor. İnanın sigaralı bir sahne çıkınca filmin bütün güzelliği o mozaikli görüntüden dolayı bitiyor. Belki 30 yıl önce çekilmiş bir filmi izliyorsunuz ve o filmin büyük bölümünü sigara var diye mozaikli izlemek zorundasınız. Berbat bir durum. Hiç izlemeyin daha iyi. Şimdi size soruyorum. Sigara için başka bir çare bulamadınız mı? 

Mesela yeni bir kanun çıkarın ve deyin ki; ''2015 yılından itibaren çekilen yerli yapımların tamamında sigara gösterimi yasaktır. Filmde sigaralı sahne kullanan yapımcı-yönetmenler ceza yiyecekler ve filmin yayınında mozaik kullanılacaktır'' İşte bu kadar basit. Böylece, yeni yapımların hepsinde sigara ve alkol gösterimini engellemiş olduğunuz gibi, mozaikli filmlerden de izleyiciyi kurtarmış olursunuz. Yabancı yapımlar için de bir kanun; ''Yabancı yapımlar gündüz saatlerinde yayınlanırsa sigara vb. mozaiklenir ya da hava karardıktan sonra yayınlanırlar.'' gibi basit bir madde ile her şey çözüme kavuşmuş olur. Yerli yapımcıların (yabancı filmlerin kategorisinde yer alacak) bazı girişimleri olmasın diye, ek maddeler de koyulur ve böylece temiz ekran ortaya çıkmış olur. En yakın zamanda ekranda mozaiklemeye son verilmesi dileğiyle. 

DEĞERLERE SALDIRI SERBEST ''LAN'' YASAK 

RTÜK yasakları ve akıllı işaretlerle ilgili uzun süre önce bazı eksiklikleri dile getirmiştik. Aradan geçen sürede bir kısmı düzeltildi, bir kısım eksikliklere de yenileri eklendi. Yazımızın alt satırlarında o eskiden kalma uyarılarımız da yer almaktadır. Şimdi, özellikle diziler ve magazin programlarında ekrana yansıyan bazı görüntülerin değerlerimize aykırı olmasını değerlendirerek başlayalım. En basit örnekle, bir dizide öpüşmek ahlaki değerlerimize aykırı değilse (öyle olduğunu savunanlar da var), canlı yayında stüdyoda da insanların öpüşmesinde bir sakınca olmaz. Yani stüdyoda öpüşülürse RTÜK ceza kesemez, çünkü dizilere de öpüşme için ceza kesilmiyor. 

Yani, salyalar akmadığı sürece ekranda öpüşmek serbest, kaptırın gitsin! ''Ama o dizide öpüştü, stüdyoda öpüşse çok ayıptı'' diyebilir miyiz? Bu açıdan bakınca ne kadar da acayip bir sonuç çıkıyor değil mi? Bir şey, ya tümüyle yasaktır, ya da tümüyle serbesttir. Stüdyoda öpüşünce yasak olan, dizide olunca serbest olmaz. Magazin programlarında kıçı başı göstermek serbest ama bir sunucu bikiniyle canlı yayında ekrana çıksa ortalık yıkılır. Yani eğer ekranda bir şey yasaksa, hepsinde yasak olur. Bu sadece diziler için değil, reklam filmleri için de geçerli bir durum. Reklamlarda aşırı derecede bir serbestlik var. (Bu konuya başka bir başlıkta yer vermiştim.) 

Farkındaysanız, ahlaki değerlerimize aykırı her türlü ilişkinin ekrana yansıması serbestken, ''lan'' demek yasak, ''cin'' demek yasak! ''Cin'' yerine ''3 harfliler'' denmesini doğru buluyorum ama ''lan'' demenin yasaklanmasını da bir o kadar anlamsız buluyorum. Ulan madem anlamını bilmiyorsunuz neden yasakladınız? (Bu cümledeki ''ulan / EYY'' anlamında kullanılmıştır ve hakaret içermemektedir.) 'Lan' kelimesi ne demektir? Eski Türkçe'de ''eyy'' ve ''oğlan'' olarak kullanılırken zamanla dilimize ''la, le, lo, lan, len, ulan'' şeklinde adapte olmuştur. Yöresel olarak ''Napıyon lo? Neydiyon la? Ula uşağum? Len oğlum nöörüyon?'' vb. onlarca yöresel sempatik kullanım biçimi vardır. Anlamı bu kadar basit ve açıkken ekranda ''lan'' demek yasaksa, yukarıda örneğini verdiğim tüm yöresel şivelerin de yasaklanmasını gerektirir. RTÜK sürekli televizyonlarla kavga halinde olduğu için ''Bana lanlı lunlu konuşma len'' edasıyla ''lan'' demeyi de yasaklamış olabilir. Umarım bu uyarımızı da dikkate alarak konuya bir el atılır. 

EKRANDA KAN ŞİDDET TÜTÜN VE KELİME SANSÜRÜ 

Haber vb. içeriklerde gerçek kan olduğu için ekrana yansıtılması doğru değil. Fakat, filmlerde kan görüntüsünün kapatılmasına itirazım var. Filmlerde her şey efektlerden ibaret olduğu için ''gerçek değil''. O halde neden gerçek olmadığını bildiğimiz bir görüntüyü kapatmak zorunda olalım ki! Belli sınırları aşan şiddet içerikli filmler çocuk saatinde değil, gece yayınlanıyor. Sahte kan görüntülerinin kapatılması izleyiciye daha büyük eziyet oluyor. Hayatım boyunca tütünle hiçbir alakamın olmadı ama hepimizin bildiği gibi ekranda sigaralı görüntüler de mozaik (blur) dediğimiz efektle kapatılıyor. Kapatmayana da ceza var. Ben bu mozaikli görüntü kirliliğine karşıyım. Evet doğru duydunuz, kullanmadığım halde bu yasağın ekranda uygulanmasına karşıyım. En yakın zamanda ekranda sigara mozaiklemeye son verilmesini diliyorum. 

 

Bir de çok ciddi biçimde acilen önlem alınması gereken ''haberin veriliş biçimi'' için düzenlemeler olmalı. Haber bültenlerinde neredeyse yasaklı maddelerin nasıl hazırlandığı bile detaylı anlatılıyor. Sorumsuz haberciler bir olayı anlatmak için canlandırma yapmak adına o kadar detaylı işliyor ki, o görüntüleri izleyen biri kolaylıkla usta hırsızlık öğrenebilir. Madde hazırlamayı ve nasıl nerede satacağına kadar bilgi sahibi olur. Rezillik diz boyu yani. Ekranda 'Uyuşturucu, esrar, tinerci' vs. sözlerin kullanılmasına izin verilmiyor ama 'bonzai' demek serbest. Bu nasıl bir çelişkidir? Tümü için 'Ölümcül zararlı maddeler' desek daha doğru olmaz mı? Bunu yaparken 'Yasaklı madde' demek de olmaz, çünkü öyle deyince bazılarına daha cazip geliyor. En güzeli, 'Ölümcül madde kullanımı' diye telaffuz etmektir. Bu konuda RTÜK kanalları uyarabilir.